Karbonmonoksit Zehirlenmesi (Soba dumanı zehirlenmesi)
Ülkemiz genelinde her yıl özellikle kış aylarında sobaların, kombilerin ve şofbenlerin yanmasıyla birlikte karbonmonoksit salınımının artması neticesinde buna bağlı zehirlenme vakaları da artmaktadır. Karbonmonoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeniyle meydana gelir.
Karbonmonoksit vücuda solunum yolu ile girerek doğrudan kana geçer ve oksijen kullanımını engelleyerek ölüme neden olur.
Karbon monoksit gazı renksiz kokusuz ve tatsız bir maddedir bu yüzden duyu organlarımız tarafından algılanamaz. Onu göremez, koklayamaz veya tadamayız. Ancak birçok gazın aksine küçük miktarlar bizim için son derece zararlıdır. Özellikle soba dumanına bağlı zehirlenmelerde bir aileden çok sayıda kişi aynı anda kaybedilmektedir. Alınacak tedbirlerle karbonmonoksit zehirlenmesine bağlı ölümler önlenebilir ölümlerdir.
Karbonmonoksit zehirlenmesini önlemek için alınacak önlemler
- Evinizde mutlaka karbonmonoksit duman dedektörü alarmı taktırın. Evlerde karbonmonoksit dedektörü bulunmadan soba yakılmamalıdır.
- Soba ve şofben bacalarını yıllık olarak kontrol ettirin ve bu teçhizatların uygun kurulup kurulmadığını kontrol ettirin
- Evdeki havalandırma pencerelerinin açık olup olmadığını kontrol edin.
- Lodoslu havalarda karbonmonoksit salınımına neden olan ısıtıcılar kullanmayın.
Karbonmonoksit dedektörü
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Nasıl olur?
Karbon içeren yakıtların yeterince yanmaması sonucu oluşan karbonmonoksit kanda dokulara oksijen taşıyan hemoglobin isimli moleküle bağlanarak oksijeninin taşınmasına engel olur ve bunun sonucunda, hücrelere oksijensiz kalarak ölmeye başlar.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi nasıl belirti verir?
Zehirlenme belirtileri baş ağrısı, mide rahatsızlıkları, baş dönmesi, uyuşukluk, bilinç bulanıklığı ve bayılma ile kendini gösterebilir.
Karbonmonoksit Zehirlenmesinde alınacak ilk yardım önlemleri nelerdir?
Hemen etkilenen kişiler bulundukları ortamdan uzaklaştırılır.
Kapı pencere ve camlar açılarak ortam havalandırılmalıdır.
112 Acil Çağrı Merkezi aranarak yardım istenmelidir.
Karbonmonoksit Zehirlenmesinde Uygulanan tedaviler:
Çoğu hafif vakada yüksek akımlı oksijen tedavisi ile kısa sürede vücuttan karbonmonksit uzaklaştırılarak tedavi edilir.
Ağır vakalarda ise hiperbarik oksijen tedavisi uygulanmaktadır.
Kronik düşük doz uzun süreli maruziyete dikkat !!
Bazen insanlar uzun süre boyunca daha az miktarda karbonmonoksite maruz kalarak düşük seviyelerde zehirlenmeden etkilenmektedirler.
Kronik düşük doz maruziyette: baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik ve konsantrasyon güçlüğü gibi semptomlara yol açabilir. Karbondioksit zehirlenmesi teşhisi ancak kanda karbonmonoksit düzeyi bakılarak anlaşılabilir. Ancak bu tetkik birçok sağlık kuruşunda olmadığı için vakaların çoğunda tanı konulamamaktadır.
Şiddetli karbondioksit zehirlenmesinden 2 ile 21 gün sonrasında hafıza bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, konuşma bozukluğu, depresyon ve parkinsonizm ortaya çıkmaktadır.
Acil Tıp Hekimi
Uzm. Dr. Aydın SARIHAN